ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΩΝ

ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 1995

ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ ΗΣΑΠ

Η ιστορική διαδρομή των

Σιδηροδρόμων ΣΑΠ-ΕΗΣ-ΗΣΑΠ

από το 1869

To Μουσείο ήταν όραμα του Μανώλη Φωτόπουλου, υπαλλήλου των Η.Σ.Α.Π., από το 1990. Ξεκινά την υλοποίησή του το 1995, στα γραφεία του τότε Συλλόγου και αργότερα Σωματείου Συνταξιούχων Η.Σ.Α.Π., με στόχο να αναδειχθεί η ιστορία του «Ηλεκτρικού» και ο ρόλος των εργαζομένων στην Εταιρία.

Ψάχνει σε όλους τους χώρους, από Πειραιά μέχρι Κηφισιά και συγκεντρώνει οτιδήποτε θεωρεί αξιόλογο να φυλαχθεί στο Μουσείο. Παράλληλα προτρέπει τους συναδέλφους του συνταξιούχους να συμβάλλουν σ’αυτό.

Τα μεγάλα αντικείμενα μεταφέρονται και φυλάσσονται στις αποθήκες της Εταιρίας, με προοπτική εξεύρεσης κατάλληλου χώρου για έκθεσή τους. Μετά από πολλές προσπάθειες, παραχωρήθηκε ο χώρος αυτός, που σήμερα στεγάζει το Μουσείο.

Με χρηματοδότηση της Εταιρίας πραγματοποιούνται στο διάστημα 2003-2004, η αρχιτεκτονική μελέτη και οι εργασίες για τη μετατροπή του χώρου σε εκθεσιακό.

Ακολουθεί επιστημονική καταγραφή-φωτογράφηση και δημιουργία μητρώου των αντικειμένων της συλλογής, η εκπόνηση μουσειογραφικής μελέτης και εκτελούνται συμπληρωματικές εργασίες για ολοκλήρωση της έκθεσης.

Το Μουσείο εγκαινιάστηκε το 2005, με συλλογή 1250 αντικειμένων (έκθεση και αποθήκη), και αρκετά βιβλία και αρχεία. Αμέσως τίθεται στόχος η επέκτασή του.

Η Διεύθυνση Γραμμής και Έργων της Εταιρίας εκπονεί τις ανάλογες οικοδομικές μελέτες για επέκταση του Μουσείου σε τμήματα του Α΄ και Β΄ ορόφου του κτιρίου.

Το έργο ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε τον Απρίλιο του 2011.

Παράλληλα συμπληρώθηκε η απογραφή-αρχειοθέτηση των εκθεμάτων, που είναι πλέον περισσότερα από 6.000 (αντικείμενα και έντυπο υλικό).

Η μουσειογραφική μελέτη είχε ήδη ολοκληρωθεί και αποτέλεσε τη βάση για τις οικοδομικές μελέτες του έργου.

Οι εργασίες εφαρμογής της μουσειογραφικής μελέτης χρηματοδοτήθηκαν από το Σωματείο Συνταξιούχων Η.Σ.Α.Π. και ολοκληρώθηκαν στις αρχές του 2013.

Αντί εγκαινίων κατασκευάσθηκε μνημείο στην είσοδο του Μουσείου, στη μνήμη των Αγωνιστών και Θυμάτων του προσωπικού των Ηλεκτρικών Σιδηροδρόμων κατά την Εθνική Αντίσταση και τον Πόλεμο 1940-1945 Ελλάδας-Ιταλίας-Γερμανίας.

ΙΣΟΓΕΙΟ

Τα περισσότερα εκθέματα του Ισογείου έχουν σχέση με τους χώρους των σταθμών. Κυριαρχεί το παλιό ξύλινο βαγόνι, που πλαισιώνεται με μηχανήματα ελέγχου των συρμών, αντικείμενα και εργαλεία από τα εκδοτήρια εισιτηρίων, παγκάκι, ρολόγια, πινακίδες κ.ά.

Παράπλευρα εκτίθενται μηχανήματα και εργαλεία που χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή και συντήρηση των γραμμών, καθώς και τρισδιάστατη αναπαράσταση των σταδίων κατασκευής της υπόγειας σήραγγας Μοναστηράκι-Ομόνοια.

1 Είσοδος-Πωλητήριο

2 Μακέτα κατασκευής σήραγγας

3 Από τους σταθμούς

4 Ξύλινο βαγόνι

5 Από τις γραμμές

6 Σκάλα προς υπόγειο: Σηματοδότηση-Τηλεφωνικό κέντρο

7 Σκάλα προς ημιώροφο

ΥΠΟΓΕΙΟ

Τα εκθέματα του μικρού αυτού χώρου είναι κυρίως χειριστήρια μηχανήματα και πίνακες που αφορούν στη σηματοδότηση των συρμών, και την ηλεκτροδότηση.

Παρουσιάζονται ακόμα αντικείμενα σχετικά με τη λειτουργία των τηλεφωνικών κέντρων και μικρή συλλογή φανών, βοηθητικών σε νυκτερινές εργασίες.

ΗΜΙΩΡΟΦΟΣ

Περιμετρικά στο χώρο αυτό παρουσιάζεται η εξέλιξη των σιδηροδρόμων Πειραιά-Κηφισιάς παράλληλα με την ιστορική διαδρομή της Εταιρίας (1869-2011), με κείμενα, φωτογραφίες και αντικείμενα από τις διάφορες φάσεις.

Στις κεντρικές προθήκες φιλοξενούνται μια συλλογή από στολές εργαζομένων και αντικείμενα από τα γραφεία της Εταιρίας.

Σε μικρό, ανεξάρτητο χώρο εκτίθενται ντοκουμέντα από την ιστορία του Συνδικαλιστικού Κινήματος των Εργαζομένων.

1 Ιστορική διαδρομή 1835-2011

2 Στολές εργαζομένων

3 Από τα γραφεία

4 Αίθουσα Γιάννη Παπαδημητρίου. Από το Συνδικαλιστικό Κίνημα Ενώσεως Προσωπικού Σιδηροδρόμου Σ.Α.Π. και Ε.Η.Σ. 1920-1967

ΠΡΩΤΟΣ ΟΡΟΦΟΣ

Η μεγάλη αίθουσα είναι αφιερωμένη κυρίως στο Εργοστάσιο της Εταιρίας.

Παρουσιάζονται αντικείμενα απ΄ όλα τα τμήματά του (βλ. διάγραμμα) και τρισδιάστατη αναπαράσταση του Μηχανουργείου και του χώρου συναρμολόγησης των συρμών.

Σε τμήμα της αίθουσας εκτίθενται μηχανήματα και εργαλεία που χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή και συντήρηση των γραμμών.

Στη μικρή αίθουσα παρουσιάζεται φωτογραφικά η ιστορική διαδρομή των σταθμών και αντικείμενα από αυτούς.

Σε μικρό, ιδιαίτερο χώρο, που λειτουργεί και ως βιβλιοθήκη, φιλοξενούνται αντικείμενα από τα σχεδιαστήρια των τεχνικών υπηρεσιών της Εταιρίας.

1 Από τις γραμμές: Χάραξη, κατασκευή, έλεγχος γραμμών

2 Από το εργοστάσιο: Ξυλουργείο, μηχανουργείο, χυτήριο, σιδηρουργείο, υποσταθμοί, σηματοδότηση

3 Από τους σταθμούς

4 Οι σταθμοί διαχρονικά

5 Αποθήκη-Πυρασφάλεια

6 Από το σχεδιαστήριο

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΟΡΟΦΟΣ

Στην αίθουσα εκδηλώσεων φιλοξενούνται, ζωγραφική έκθεση με θέματα σχετικά με τα τραίνα και φωτογραφική έκθεση με θέμα την πλατεία Ομονοίας διαχρονικά.

Στο φουαγιέ παρουσιάζονται δύο φωτογραφικές εκθέσεις καθώς και αντικείμενα και έπιπλα από τα γραφεία της Διοίκησης της Εταιρίας.

Η μία φωτογραφική έκθεση αφορά στην κατασκευή της σήραγγας Μοναστηράκι - Βικτώρια και η άλλη έχει θέμα το Φάληρο την εποχή που

η Εταιρία συνέβαλε σημαντικά στη διαμόρφωσή του.

1 Από το γραφείο του Αλέξανδρου Βλάγκαλη και την αίθουσα συμβουλίων

2 Φωτογραφική έκθεση: Κατασκευή σήραγγας Ομόνοια-Αττική και εικόνες

της εποχής

3 Φωτογραφική έκθεση: Το Νέο Φάληρο στις δόξες του

4 Φωτογραφική έκθεση: Η Ομόνοια διαχρονικά

5 Συλλογή ζωγραφικών έργων με θέμα το Σιδηρόδρομο